Fundacja Rozwoju Edukacji dla Przemysłu wraz z Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie prezentują nieznaną i nigdy dotąd nie publikowaną korespondencję Marii Skłodowskiej-Curie i Alberta Einsteina z lat 1911-1932.
Maria Skłodowska-Curie Albert Einstein Listy /1911–1932/
Maria Skłodowska-Curie uznawana jest w wielu krajach za Francuzkę – Marie Curie. Trudno się temu dziwić, skoro Polska nie robi wiele, aby Ją „odzyskać". Jedyny film fabularny o Marii po 1945 roku nakręciła Francuzka Marie Noëlle (2016, koprodukcja polsko-francusko-belgijsko-brytyjska). A Skłodowska jest przecież jedynym człowiekiem w historii nauki, który zdobył dwa Noble w dwóch rożnych dyscyplinach!
Było wprawdzie w 125-letniej historii tej nagrody 3 innych naukowców, ale oni zdobywali podwójne Noble w tych samych dyscyplinach (John Bardeen - fizyka, Frederick Sanger i Karl Barry Sharpless - chemia, a Linus Carl Pauling - chemia i nagroda pokojowa).
Więc kiedy w październiku 2023 roku dr Katarzyna Falęcka zapytała:
„Mamo, czy wiesz, że Maria Skłodowska-Curie jako jedna z pierwszych kobiet miała prawo jazdy na ciężarówkę?",
to było jasne, że należy dokładniej zgłębić życie wybitnej Polki. Bo tak naprawdę mało o Niej wiemy.
dr Ewa Łabno-Falęcka
Prezeska Fundacji Rozwoju Edukacji dla Przemysłu
Jak pisze we wstępie od wydawcy dr Ewa Łabno-Falęcka
Nie wiedziałam. Dziś wiem, że Skłodowska-Curie zrobiła prawo jazdy, żeby móc załadować na podarowaną jej ciężarówkę aparaty rentgenowskie i wyruszyć na fronty I wojny światowej. Nie wiedziałam też, że wielka uczona przez ponad dwie dekady korespondowała z Albertem Einsteinem. Co za historia! Dwoje gigantów nauki światowej korespondowało ze sobą – ona po francusku, on po niemiecku.
Gdzie są te listy? O czym pisali?
To pytania, które stały się podstawą tej publikacji.
Historia niezwykłej przyjaźni
Listy Marii Skłodowskiej-Curie i Alberta Einsteina pozwalają poznać fascynującą relację dwojga gigantów nauki – od naukowych dyskusji po osobiste refleksje. Ich korespondencja to świadectwo wyjątkowej przyjaźni, intelektualnego porozumienia i wzajemnego szacunku, które trwały ponad dwie dekady.
Publikacja jest wynikiem żmudnej kwerendy w archiwach Narodowej Biblioteki Francuskiej, Musée Curie, Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, Politechniki Federalnej w Zurychu oraz Uniwerystetu Princeton. Zespół projektowy odnalazł 26 listów i jedną dotąd niepublikowaną pocztówkę od Einsteina do Skłodowskiej z Brazylii.
Zgody na opublikowanie listów Marii Skłodowskiej-Curie udzielili spadkobiercy Marii Skłodowskiej-Curie – jej wnuki, prof. Hélène Langevin-Joliot i prof. Pierre Joliot. Wyrazili także uznanie dla publikacji, podkreślając jej unikatowy charakter i znaczenie dla współczesnych czytelników. W książce zamieszczono ich słowo wstępne, w którym napisali:
Opublikowanie po raz pierwszy korespondencji Marii Skłodowskiej-Curie z Albertem Einsteinem to wydarzenie przełomowe. Ze szczególnym wzruszeniem czytamy te listy, wymieniane na przestrzeni ponad dwudziestu lat – od roku 1911 do 1932.
prof. Hélène Langevin-Joliot, prof. Pierre Joliot (wnuki Marii Skłodowskiej-Curie i Piotra Curie, dzieci Ireny Joliot-Curie i Fryderyka Joliot)
Listy Alberta Einsteina publikujemy za zgodą Princeton University Press, na podstawie THE COLLECTED PAPERS OF ALBERT EINSTEIN: Tomy 1-16 (1879-1929), wydanych przez Princeton University Press oraz The Albert Einstein Archives w The Hebrew University of Jerusalem.
Zgody na publikację udzielił również HUJI, dzięki Hanochowi Gutfreundowi.
Ta wyjątkowa książka po raz pierwszy w języku polskim przedstawia pełną korespondencję Marii Skłodowskiej-Curie i Alberta Einsteina. Listy, które wymieniali w latach 1911–1932, ukazują ich przyjaźń, wzajemny szacunek oraz zaangażowanie w naukę i wartości humanistyczne.
Piękne, kolekcjonerskie wydanie w oprawie szwajcarskiej i etui zawiera:
• Faksymile oryginalnych listów
• Autorskie tłumaczenie listów na język polski
• Zdjęcia, dokumenty i detale graficzne podkreślające charakter epoki.
Z ogromnym entuzjazmem zaproszenie do współpracy przyjęli wybitni profesorowie, którzy wzbogacili publikację swoimi tekstami krytycznymi i komentarzami:
Listy, które Albert Einstein wymieniał z Marią Skłodowską-Curie, stanowią w tym zbiorze wyjątkowy epizod historyczny. Są świadectwem szczególnej relacji między dwojgiem wielkich naukowców. Jednak podstawą ich trwałej przyjaźni i wzajemnego uznania było nie tylko łączące ich zainteresowanie nauką, lecz przede wszystkim wzajemny podziw dla swojego oddania ludzkim wartościom i zaangażowania społecznego.
prof. Hanoch Gutfreund
opiekun spuścizny Alberta Einsteina, fizyk teoretyczny, były rektor i prezydent Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie
W marcu 1913 roku, przy okazji wygłaszania wykładu w Paryżu, Einstein wraz z żoną Milevą zatrzymali się u Skłodowskiej-Curie, w jej nowym mieszkaniu przy quai de Béthune, w prestiżowej okolicy w centrum miasta. Oboje byli oszołomieni wspaniałością stolicy Francji i serdecznym przyjęciem, na co wskazuje bilecik z podziękowaniami dla gospodyni oraz list, jaki Einstein skierował do uczonej po powrocie do Zurychu. W liście tym przypominał też o planowanej wspólnej wycieczce w Alpy szwajcarskie, w której miała wziąć udział Skłodowska-Curie z córkami oraz Einstein z żoną i synami – Hansem i Eduardem.
prof. Jan Piskurewicz
Instytut Historii Nauki PAN w Warszawie
W życiu prywatnym i zawodowym Marii Skłodowskiej-Curie wymiana listów z najbliższymi oraz kolegami naukowcami odgrywała niezwykle ważną rolę. Uczona pisała ich tysiące – czasami kreśląc zaledwie kilka zdań, innym razem udzielając fachowych i niezwykle precyzyjnych porad naukowych. Nawet kiedy była już poważnie chora, starała się wywiązywać ze swoich obowiązków i pisała albo dyktowała listy córkom lub sekretarce. Nie ulega wątpliwości, że Maria Skłodowska-Curie odcisnęła piętno nie tylko na fizycznych i chemicznych aspektach Wszechświata, ale także, a może nawet przede wszystkim, na kolegach naukowcach.
dr hab. Tomasz Pospieszny
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
Publikacja
to idealna propozycja dla instytucji naukowych, bibliotek, placówek kulturalnych i firm zainteresowanych promocją wiedzy i kultury. Zachęcamy do kontaktu z Fundacją Rozwoju Edukacji dla Przemysłu w celu uzyskania dodatkowych informacji, zamówień oraz współpracy w ramach promocji książki.
